Η πορεία του ρατσισμού στις Η.Π.Α.
Στην ελληνική κωμωδία «Κάτι κουρασμένα παλικάρια» σε ένα διάλογο ο Άρης Μαλιαγρός αναφερόμενος στην κατάσταση που επικρατούσε τότε στη Νότια Αφρική λέει: «Δεν είναι ζωή εκεί κάτω. Ξεσηκώθηκαν οι μαύροι». Για να λάβει την απάντηση από τον Κωνσταντάρα: «Τι να κάνουν και αυτοί οι … μαύροι». Με το πικρόχολο χιούμορ, συχνά λέγονται τραγικές αλήθειες. Η αναφορά στη μαύρη φυλή συχνά είναι συνυφασμένη με δουλεία, δυστυχία και ρατσισμό.
Η δολοφονία του Τζωρτζ Φλόιντ έφερε για μια ακόμα στην επιφάνεια το ζήτημα των φυλετικών διακρίσεων στις Η.Π.Α.. Δεν πρόκειται για μεμονωμένο περιστατικό αλλά για την κορυφή του παγόβουνου. Οι ρίζες του ρατσισμού είναι βαθιές στη χώρα, που έχει ως Άγαλμα την Ελευθερία και δατείνεται ως ο θεματοφύλακας των δημοκρατικών αξιών σε όλον τον κόσμο. Είναι φανερό ότι το ισχυρότερο κράτος του κόσμου αντιμετωπίζει σοβαρά εσωτερικά προβλήματα.
Πριν 30 χρόνια…
Ας μεταφερθούμε περίπου 3 δεκαετίες πίσω. Ένα βίντεο δείχνει 4 αστυνομικούς να ξυλοκοπούν με τα γκλομπς έναν ακινητοποιημένο αφροαμερικανό. Στη δίκη αθωώνονται. Ακολουθούν εικόνες χάους στο Λος Άντζελες για πολλές μέρες. Σιγά σιγά αποκαλύπτεται ότι παρόμοια περιστατικά, με θύματα μαύρους, είναι συχνό φαινόμενο. Απλά παίρνουν δημοσιότητα αυτά που έχουν καταγραφεί.
Στο διάστημα αυτό διαπιστώνεται και η αναβίωση της Ακροδεξιάς και των ρατσιστικών αντιλήψεων σε πολλές χώρες. Το άνοιγμα των συνόρων επέφερε και την αθρόα μετανάστευση προς αναπτυγμένες χώρες, οι οποίες επίσης αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα και αυξημένους δείκτες στην ανεργία. Συχνά οι ξένοι θεωρούνται ως ανταγωνιστές στην αγορά εργασίας, αφού δουλεύουν με πολύ χαμηλότερα μεροκάματα.
Η δουλεία και η κατάργησή της
Στην περίπτωση των Η.Π.Α. όμως, οι μαύροι δεν ήρθαν ούτε ως μετανάστες ούτε ως πρόσφυγες. Η συντριπτική τους πλειονότητα είναι απόγονοι αυτών που μεταφέρθηκαν ως σκλάβοι, θύματα ενός στυγνού δουλεμπορίου, που ξεκίνησε το 17ο αιώνα με τη συμμετοχή και αφρικανών φύλαρχων, για να εργαστούν στις φυτείες κυρίως του αμερικανικού νότου. Οι άποικοι είχαν σχεδόν εξολοθρεύσει τον τοπικό πληθυσμό, ενώ οι μαύροι ήταν πιο ανθεκτικοί στις σκληρές εργασίες της υπαίθρου, λόγω σωματοδομής.
Η ουσιαστική κατάργηση της δουλείας επέρχεται το 1865 ύστερα από τη νίκη των Βορείων εναντίον των Νοτίων στον Αμερικανικό Εμφύλιο, από τον Πρόεδρο Αβραάμ Λίνκολν, ο οποίος δολοφονείται παρακολουθώντας μια θεατρική παράσταση. Το νομοθετικό του έργο ολοκληρώνει ο διάδοχός του Άντριου Τζόνσον.
Μισόν αιώνα μετά, το κλίμα του Εμφυλίου μεταφέρεται στη μεγάλη οθόνη από τον Γκρίφιθ, στην ταινία «Η γέννηση ενός Έθνους», που ήταν πολύ πρωτοποριακή στην εποχή της από σκηνοθετική άποψη. Η πλοκή της όμως προκαλεί αντιδράσεις, καθώς οι μαύροι παρουσιάζονται ως εγκληματίες και τα μέλη της νεοσυσταθείσας ρατσιστικής οργάνωσης,Κουκ Κλουξ Κλαν, ως ελευθερωτές.
Ο Τζέσσε Όουενς και η απόρριψη ενός αστικού μύθου
To 1936 o Τζέσσε Όουενς, αφροαμερικανός γεννημένος στην Αλαμπάμα, αφού κατέκτησε 4 χρυσά μετάλλια στην Ολυμπιάδα του Βερολίνου, κατέρριψε τον αστικό μύθο οτι ο Χίτλερ αποχώρησε από το Στάδιο για να μην τον χαιρετήσει. Δήλωσε ότι ο γερμανός δικτάτορας έφυγε την προγραμματισμένη ώρα και χαιρετήθηκαν από μακριά. Αντίθετα, δεχόμενος ρατσιστικές συμπεριφορές στις Η.Π.Α., εξέφρασε το παράπονο ότι δεν τον κάλεσε για να τον τιμήσει ο Αμερικανός Πρόεδρος Ρούσβελτ, ούτε καν του έστειλε συγχαρητήριο τηλεγράφημα. Κάποιοι αποδίδουν τη στάση αυτή και στο γεγονός ότι ο Αμερικανός υπεραθλητής ήταν υποστηρικτής του πολιτικού του αντιπάλου Αλφ Λόντον.
Το 1955, στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, η αφροαμερικανή Ρόζα Παρκς αρνείται να παραδώσει το κάθισμα της στο λεωφορείο σε λευκό και οδηγείται στο κρατητήριο, παραβιάζοντας το νόμο περί φυλετικού διαχωρισμού. Οι αφροαμερικανοί απαντούν με μποϊκοτάζ που κράτησε πάνω από ένα χρόνο, με ηγέτη το μαύρος Πάστορα των Βαπτιστών Μάρτιν Λόυθερ Κινγκ, ο οποίος ξεκινά Κίνημα με παθητική αντίσταση.
Το 1960, η 6χρονη Ρούμπι Μπρίτζις γίνεται η πρώτη μαύρη μαθήτρια που πηγαίνει σε σχολείο λευκών. Εμφανίζεται υπό τη συνοδεία ανδρών του FBI και γίνεται δεκτή με αποδοκιμασίες και … φέρετρο από αγανακτισμένους γονείς. Πρόκειται για μια ταραγμένη δεκαετία. Ο Μοχάμεντ Άλι πετάει στο ποτάμι το χρυσό μετάλλιο που είχε κερδίσει στην Ολυμπιάδα της Ρώμης, αντιδρώντας στο ρατσισμό και αρνείται να μετάσχει στην εκστρατεία του Βιετνάμ. Το 1965 δολοφονείται ο αφροαμερικανός ακτιβιστής μουσουλμάνος ιερέας Malkolm X. To 1968, στην Ολυμπιάδα του Μεξικό, μαύροι αμερικανοί αθλητές του στίβου, κατά τη διάρκεια της απονομής των μεταλλίων, υψώνουν τη γροθιά σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις φυλετικές διακρίσεις. Έχει προηγηθεί, την ίδια χρονιά, η δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Το 2000 η Αλαμπάμα έγινε η τελευταία Πολιτεία που κατάργησε το Νόμο που απαγόρευε γάμους ανάμεσα σε λευκούς/ές και μαύρους/ες, υπακούοντας στην Ομοσπονδιακή Νομοθεσία, που μέχρι πρότινος αγνοούσε. Ακόμα και η εκλογή αφροαμερικανού στην προεδρία της χώρας, του Μπάρακ Ομπάμα, κάτι αδιανόητο πριν λίγα χρόνια, δε στάθηκε ικανή να σταματήσει τις φυλετικές διακρίσεις στην ισχυρότερη χώρα του πλανήτη. Ο δρόμος για την οριστική εξάλλειψή τους φαίνεται ότι είναι μακρύς …