2.500 χρόνια από τη θριαμβευτική Ναυμαχία της Σαλαμίνας

Σήμερα συμπληρώνονται 2.500+1 χρόνια από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, μια από τις κορυφαίες στην παγκόσμια ιστορία, που υπήρξε ιδιαίτερα καθοριστική για την έκβαση των Περσικών Πολέμων. Οι σύγχρονοι μελετητές υποστηρίζουν ότι αν η κατάληξή τους ήταν νικηφόρα για τον ανατολικό εισβολέα, πιθανότατα θα ήταν διαφορετική και η πορεία ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού.

Το 480 π.Χ., ο Βασιλιάς της Περσίας Ξέρξης ηγείται μιας τεράστιας πολυεθνικής στρατιάς, που εισβάλλει στον ελλαδικό χώρο. Αφού νικά στις Θερμοπύλες εκμεταλλευόμενος την προδοσία του Εφιάλτη, έχοντας πολλά θύματα, οδεύει προς την έρημη Αθήνα, την οποία οι κάτοικοί της την έχουν εγκαταλείψει οργανωμένα για λόγους ασφαλείας. Ο ελληνικός και ο περσικός στόλος συγκρούονται στο ακρωτήριο του Αρτεμησίου, σημειώνοντας σημαντικές απώλειες. Οι Έλληνες αποφασίζουν να υποχωρήσουν, για να σχεδιάσουν τις επόμενες κινήσεις τους.

 

Ακολουθούν παράλληλα στρατιωτικά συμβούλια των δύο αντιμαχόμενων παρατάξεων.

Το ελληνικό ήταν επεισοδιακό, με έντονες διαφωνίες ανάμεσα στο Στρατηγό των Αθηναίων Θεμιστοκλή, που πρότεινε να γίνει η ναυμαχία στη Σαλαμίνα και τον Κορίνθιο Αδείμαντο, ο οποίος επέμεινε να οργανωθεί η άμυνα στον Ισθμό της Κορίνθου. Χλευάζοντάς τον, του είπε ότι δεν έχει πια πατρίδα, αφού την είχαν καταλάβει οι Πέρσες, για να λάβει την πληρωμένη απάντηση ότι «πατρίδα μας είναι τα 200 επανδρωμένα πλοία», εννοώντας τον αριθμό των αθηναϊκών τριήρεων. Όταν ο Σπαρτιάτης Ευρυβιάδης κινήθηκε για να χτυπήσει με το ραβδί του τον Θεμιστοκλή, αυτός του είπε το περίφημο «πάταξον μεν, άκουσον δε».

Ο Αθηναίος Στρατηγός είχε λάβει σοβαρά υπόψη το χρησμό της Πυθίας, ότι τα «ξύλινα τείχη» θα φέρουν τη νίκη, ερμηνεύοντας ότι εννούσε τα πλοία, αλλά είχε εξετάσει και άλλες σημαντικές παραμέτρους. Ο στενός χώρος της Σαλαμίνας ευνοούσε τα ελληνικά πλοία έναντι των μεγάλων περσικών και στην ουσία θα εκμηδένιζε την αριθμητική υπεροχή του εχθρού. Επίσης είχε μελετήσει τις καιρικές συνθήκες και τους ανέμους που επικρατούσαν στην περιοχή. Τελικά η πρότασή του έγινε δεκτή.

Το περσικό συμβούλιο ήταν αρκετά πιο ήρεμο. Ο Ξέρξης και οι στρατηγοί του ήταν σύμφωνοι να προχωρήσουν στη ναυμαχία. Μόνο η Αρτεμησία της Καρίας, Βασίλισσα της Αλικαρνασσού, εξέφρασε αντίθετη άποψη, όταν ο Μαρδόνιος την προέτρεψε να εκφραστεί. Διαβλέποντας την ελληνική ανωτερώτητα στη θάλασσα, πρότεινε στον Ξέρξη να αποφύγει τη ναυμαχία και πραγματοποιώντας παράκαμψη να προχωρήσει προς την Πελοπόννησο. Η άποψή της όμως δεν εισακούστηκε.

 

Η σύρραξη

Την αυγή της 22ας ή 28ης Σεπτεμβρίου, άρχισαν να παρατάσσονται οι δύο αντίπαλοι στόλοι, με τον υπερόπτη Ξέρξη να παίρνει θέση στο όρος Αιγάλεω, καθισμένος στο χρυσό του θρόνο. Οι περσικές τριήρεις ήταν περίπου 1200 και οι ελληνικές υπολογίζονται γύρω στις 380. Ο ελληνικός παιάνας ξεκίνησε με το «ίτε παίδες Ελλήνων» και κατέληγε με το «νυν υπέρ πάντων αγών».

Ο Αριστείδης, αν και εξόριστος στην Αίγινα, έσπασε τις εχθρικές γραμμές και τάχθηκε στο πλευρό του πολιτικού του αντιπάλου Θεμιστοκλή, ενώ με μια πολεμική επιχείρηση εξολόθρευσε την περσική φρουρά που βρισκόταν στην Ψυτάλλεια. Τα ελληνικά πλοία, πιο ευέλικτα, εγκλώβιζαν τα δυσκίνητα περσικά και τα βύθιζαν με το περίφημο έμβολο, εκμεταλλευόμενα και τη φορά των ανέμων. Η νίκη ήταν περήφανη και συντριπτική.

Για τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας, πρώτος έγραψε ο Ηρόδοτος, που έζησε περίπου εκείνη την εποχή και λειτουργούσε πρωτοποριακά, αναλύοντας τα πραγματικά αίτια των πολέμων. Ασχολήθηκαν όμως και άλλοι σπουδαίοι ιστορικοί, όπως ο Πλούταρχος, ο Θουκιδίδης, ο Παυσανίας κ.α.. Μετά το τέλος της ναυμαχίας ο Ξέρξης επέστεψε στην πατρίδα του, αφήνοντας πίσω το Μαρδόνιο να συνεχίσει την εκστρατεία. Η οριστική νίκη των Ελλήνων όμως είχε ήδη δρομολογηθεί.

 

Πηγές: Wikipedia.org, Yougoculture.com, Naftemporiki.gr, sansimera.gr